Chi tử: Cây thuốc nam điều trị polyp túi mật

Chi tử là quả dành dành, còn gọi là sơn chi, là quả chín của cây dành dành. Chi tử dùng làm thuốc được ghi đầu tiên trong sách Bản kinh.

Mô tả vị thuốc:

Tên khoa học:

Chi tử có tên khoa học là Fructus Gardeniae Jasminoidis, thuộc họ Cà phê

Nơi phân bố:

Chi tử mọc hoang dại và được trồng nhiều tại vùng núi phía Bắc nước ta như Hòa Bình, Sơn La, Lào Cai,…

Bộ phận dùng:

Quả chín của cây dành dành

Thu hái và chế biến:

Chi tử được thu hái vào tháng 9 – 11, lúc quả chín chuyển màu vàng đỏ. Sau đó ngắt bỏ cuống quả và loại tạp chất, rửa sạch rồi đồ hoặc luộc đến khi hạt hơi phồng lên, lấy ra bỏ vỏ lấy hạt đem phơi hoặc sấy khô. Trước khi dùng tiến hành phức chế sao vàng hoặc sao đen tùy vào mục đích trị bệnh. 

Tính vị – Quy kinh:

Chi tử có vị đắng, tính hàn. Quy kinh Tâm, Phế, Vị, Tam tiêu

Thành phần hóa học: 

Thành phần của Chi tử bao gồm: Garden, crocin, crocetin D-manni-tol, sitosterol, gardenoside, geniposide, genipin-l-beta-D-gentiobioside, shanzhiside

Tác dụng dược lý:

Công năng:

Chi tử có công năng Tả hỏa trừ phiền, thanh nhiệt lợi thấp, lương huyết giải độc

Chủ trị:

Chi tử chủ trị các chứng tâm phiền, sốt cao bứt rứt, thấp nhiệt vàng da, tiểu tiện ít đỏ, nhiệt lâm, huyết lâm, huyết nhiệt xuất huyết, ung thũng sang độc, đắp ngoài trị chấn thương phần mềm

Kết quả nghiên cứu dược lý:

  • Vị thuốc có tác dụng lợi mật: Quả dành dành có tác dụng làm tăng tiết mật, ức chế không cho bilirubin trong máu tăng cao, tăng co bóp túi mật
  • Giải nhiệt: ức chế trung khu sản sinh nhiệt
  • Chi tử sao cháy có tác dụng cầm máu
  • Kháng khuẩn: ức chế trực khuẩn lỵ, tụ cầu vàng,..
  • Thuốc có tác dụng chữa mất ngủ trong các bệnh viêm nhiễm do sốt cao làm não xung huyết và hưng phấn thần kinh
  • Ngoài ra thuốc còn có tác dụng hạ huyết áp

Ứng dụng lâm sàng: Chi tử trong điều trị polyp túi mật

Chi tử là vị thuốc không thể thiếu trong các bài thuốc điều trị các bệnh lý về gan – mật như viêm gan virus, viêm gan mạn tính, polyp túi mật,…

Quả dành dành với tác dụng lợi mật đã làm cải thiện chức năng gan – mật, giúp gan tăng tiết mật, dẫn đến túi mật tăng co bóp, hạn chế dịch mật và cholesterol lắng đọng, giảm nguy cơ hình thành polyp túi mật cũng như ngăn polyp phát triển. Ngoài ra còn ức chế không cho bilirubin trong máu tăng cao

Cách dùng Chi tử

Dùng khô : 

  • Cách dùng: sắc uống
  • Liều dùng: 8 – 20g

Một số bài thuốc từ Chi tử khô:

Bài 1: Viêm gan do virus

Nhân trần 20g, Chi tử 16g, Đại hoàng 8g sắc uống nước. Gia giảm thêm tùy vào tình trạng bệnh lý

Bài 2: Trị các chứng huyết nhiệt  sinh chảy máu như ho ra máu, nôn ra máu, chảy máu cam, tiểu ra máu,..

Chi tử 16g, Hoàng cầm 12g, Bạch mao căn 20g, Tri mẫu 12g, Cát cánh 8g, Cam thảo 4g, Trắc bá diệp 12g, Xích thược 12g sắc nước uống

Dùng tươi: 

  • Cách dùng: Bôi, đắp
  • Liều dùng: 8- 20g

Một số bài thuốc từ Chi tử tươi

Bài 1: Trị chấn thương bong gân:

Dùng Chi tử sống tán bột trộn với bột mì, lòng trắng trứng gà trộn đều đắp vùng bị thương

Bài 2: Trị trĩ nóng đau:

Chi tử tán bột, đốt cháy đen, trộn cùng vaseline bôi vào có tác dụng giảm đau

Những lưu ý khi dùng Chi tử

Đối tượng có thể dùng:

  • Người mắc các bệnh lý về gan – mật
  • Chảy máu do nhiệt
  • Sốt cao gây hưng phấn thần kinh

Đối tượng không nên dùng:

  • Phụ nữ có thai
  • Người suy nhược 
  • Tỳ vị hư hàn, tiêu hóa kém , ỉa chảy không nên dùng.

Lưu ý trong quá trình sử dụng: 

Tác dụng phụ:

  • Dị ứng thuốc
  • Đi ngoài
  • Đầy bụng

Lưu ý:

  • Không dùng thuốc đã để qua đêm vì có thể gây đau bụng do các vi sinh vật lên men gây ra.
  • Trong quá trình sử dụng thấy đi ngoài nhiều lần/ngày thì tạm dừng thuốc

Lời khuyên:

Chi tử được sử dụng rộng rãi trong điều trị bệnh. Tuy nhiên chi tử là vị thuốc có tính hàn, có tác dụng tả hỏa mạnh ở tâm, phế và tam tiêu do đó nếu không mắc các chứng bệnh do nhiệt sinh ra tuyệt đối không dùng.

Người bệnh nên đến các phòng khám hay cơ sở điều trị đông y uy tín để được tư vấn trước khi sử dụng

5 1 ủng hộ
Xếp hạng bài viết
Chia sẻ bài viết:
- Điều trị Polyp

Với kinh nghiệm nhiều năm trong điều trị khối u và tiền u (polyp, u xơ , u nang...). Chúng tôi lập trang này mong muốn chia sẻ thêm kiến thức chuyên sâu về bệnh Polyp túi mật, các phương pháp điều trị nhằm giúp quý độc giả hiểu hơn về căn bệnh này cũng như nắm được các phương pháp điều trị hiệu quả.

Đăng ký
Thông báo về
guest
0 Bình luận
Phản hồi nội tuyến
Xem tất cả các bình luận